<html xmlns:v="urn:schemas-microsoft-com:vml" xmlns:o="urn:schemas-microsoft-com:office:office" xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word" xmlns:m="http://schemas.microsoft.com/office/2004/12/omml" xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-1">
<meta name="Generator" content="Microsoft Word 14 (filtered medium)">
<!--[if !mso]><style>v\:* {behavior:url(#default#VML);}
o\:* {behavior:url(#default#VML);}
w\:* {behavior:url(#default#VML);}
.shape {behavior:url(#default#VML);}
</style><![endif]--><style><!--
/* Font Definitions */
@font-face
        {font-family:Helvetica;
        panose-1:2 11 6 4 2 2 2 2 2 4;}
@font-face
        {font-family:Helvetica;
        panose-1:2 11 6 4 2 2 2 2 2 4;}
@font-face
        {font-family:Calibri;
        panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4;}
@font-face
        {font-family:Tahoma;
        panose-1:2 11 6 4 3 5 4 4 2 4;}
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
        {margin:0cm;
        margin-bottom:.0001pt;
        font-size:11.0pt;
        font-family:"Calibri","sans-serif";
        mso-fareast-language:EN-US;}
a:link, span.MsoHyperlink
        {mso-style-priority:99;
        color:blue;
        text-decoration:underline;}
a:visited, span.MsoHyperlinkFollowed
        {mso-style-priority:99;
        color:purple;
        text-decoration:underline;}
p.MsoAcetate, li.MsoAcetate, div.MsoAcetate
        {mso-style-priority:99;
        mso-style-link:"Texto de balão Carácter";
        margin:0cm;
        margin-bottom:.0001pt;
        font-size:8.0pt;
        font-family:"Tahoma","sans-serif";
        mso-fareast-language:EN-US;}
span.EstiloCorreioElectrnico17
        {mso-style-type:personal-compose;
        font-family:"Calibri","sans-serif";
        color:windowtext;}
span.TextodebaloCarcter
        {mso-style-name:"Texto de balão Carácter";
        mso-style-priority:99;
        mso-style-link:"Texto de balão";
        font-family:"Tahoma","sans-serif";}
.MsoChpDefault
        {mso-style-type:export-only;
        font-family:"Calibri","sans-serif";
        mso-fareast-language:EN-US;}
@page WordSection1
        {size:612.0pt 792.0pt;
        margin:70.85pt 3.0cm 70.85pt 3.0cm;}
div.WordSection1
        {page:WordSection1;}
/* List Definitions */
@list l0
        {mso-list-id:1215776628;
        mso-list-template-ids:-843528368;}
@list l0:level1
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:36.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l0:level2
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:72.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l0:level3
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:108.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l0:level4
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:144.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l0:level5
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:180.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l0:level6
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:216.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l0:level7
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:252.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l0:level8
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:288.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l0:level9
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:324.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l1
        {mso-list-id:1301301479;
        mso-list-template-ids:773458978;}
@list l2
        {mso-list-id:2070809424;
        mso-list-template-ids:895638524;}
@list l2:level1
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:36.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l2:level2
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:72.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l2:level3
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:108.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l2:level4
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:144.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l2:level5
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:180.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l2:level6
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:216.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l2:level7
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:252.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l2:level8
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:288.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
@list l2:level9
        {mso-level-number-format:bullet;
        mso-level-text:\F0B7;
        mso-level-tab-stop:324.0pt;
        mso-level-number-position:left;
        text-indent:-18.0pt;
        mso-ansi-font-size:10.0pt;
        font-family:Symbol;}
ol
        {margin-bottom:0cm;}
ul
        {margin-bottom:0cm;}
--></style><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:shapedefaults v:ext="edit" spidmax="1026" />
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:shapelayout v:ext="edit">
<o:idmap v:ext="edit" data="1" />
</o:shapelayout></xml><![endif]-->
</head>
<body lang="PT" link="blue" vlink="purple">
<div class="WordSection1">
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:8.5pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Por
<span style="text-transform:uppercase"><a href="http://www.publico.pt/autor/teresa-firmino" title="Mais artigos de Teresa Firmino"><span style="color:#444444;text-decoration:none">Teresa Firmino</span></a></span>
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height:13.5pt;background:white"><span style="font-size:8.5pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#999999;mso-fareast-language:PT">09/05/2013 - 12:44<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Como a paisagem à sua volta no deserto de Atacama, o monte Armazones, no Chile, está despido de vegetação. É neste ambiente castanho-avermelhado, árido,
 de baixíssima humidade, perfeito para a astronomia, que ficará a casa de um telescópio com um único espelho principal de 40 metros de diâmetro. Nunca se fez nada assim.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height:13.5pt;background:white"><a href="http://imagens3.publico.pt/imagens.aspx/769473?tp=UH&amp;db=IMAGENS" title="&quot;Aumentar&quot; "><span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#444444;mso-fareast-language:PT;text-decoration:none"><img border="0" width="936" height="526" id="Imagem_x0020_1" src="cid:image001.jpg@01CE4CBB.7A314E10" alt="Descrição: http://imagens3.publico.pt/imagens.aspx/769473?tp=UH&amp;db=IMAGENS&amp;w=749"></span></a><span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height:13.5pt;background:white"><span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Visão artística do fututo telescópio E-ELT no deserto do Atacama ESO/L.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height:13.5pt;background:white"><span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">É a nova sigla a reter no mundo da astronomia: E-ELT, de European Extremely Large Telescope, ou de Telescópio Europeu Extremamente Grande, se preferirmos
 o seu nome em português, já que Portugal acaba de confirmar a sua participação no próximo grande projecto de astronomia da Europa.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Em termos monetários, o que implica a entrada do país neste telescópio é o aumento da sua contribuição, durante uma década, para o Observatório Europeu
 do Sul (ESO), uma organização intergovernamental europeia com 14 países-membros. Portugal entrou em 2000 como membro de pleno direito neste clube de astronomia, decisão que foi ratificada pela Assembleia da República em 2001 - e agora a grande expectativa
 é que o Brasil também dê esse passo, tornando-se o primeiro país fora da Europa a fazê-lo, em boa parte por causa do E-ELT. Ou melhor, dos 1083 milhões de euros (a preços de 2012) que custará a construção deste telescópio, esperando-se que só o Brasil contribua
 com qualquer coisa como 30% do dinheiro do projecto.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">A construção do telescópio implica que as quotas anuais dos países aumentam 2% ao ano, de forma cumulativa durante dez anos (em 2012, a quota de Portugal,
 indexada ao produto interno bruto, foi de 1,8 milhões, representando cerca de 1% do orçamento do ESO). &quot;A contribuição adicional de Portugal para o E-ELT está estimada num total de 5,1 milhões de euros durante os dez anos que demorará a construção&quot;, refere
 um comunicado do ESO que anuncia a entrada do país no telescópio. Mas as novas prestações não vão começar já, segundo o plano de pagamento negociado entre o ESO e o Governo português.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">&quot;Estou encantado por ser dado outro passo que tornará realidade o projecto E-ELT&quot;, refere o director-geral, Tim de Zeeuw, no comunicado. &quot;Com esta decisão
 importante do ministro [da Educação e Ciência] Nuno Crato, Portugal junta-se à lista dos países-membros que vão liderar o avanço da astronomia a partir do solo nas próximas décadas. Esta decisão irá beneficiar significativamente os astrónomos, construtores
 de instrumentos e indústria portugueses.&quot;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">O mesmo aspecto é sublinhado por Nuno Crato, por escrito ao PÚBLICO: &quot;Os nossos cientistas poderão participar na investigação proporcionada por este telescópio.
 E a nossa indústria tem aqui o desafio de tirar contrapartidas desta participação. Temos empresas a produzir alta tecnologia que têm colaborado com o ESO e que já estão a trabalhar em componentes para o E-ELT.&quot;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Teresa Lago, da Universidade do Porto e representante de Portugal no Conselho do ESO, o órgão governativo da organização, diz-se satisfeita com este desfecho:
 &quot;É com muito agrado que vemos a manutenção de Portugal como pleno membro em todos os projectos do ESO, em particular no que vai ser o maior telescópio óptico do mundo e que vai marcar o lugar da Europa na astronomia mundial. É de facto o lugar da frente, não
 há competidores para o E-ELT&quot;, frisa a astrofísica portuguesa, acrescentando que, &quot;se não fôssemos parceiros do E-ELT, as empresas portuguesas ficariam de fora dos concursos [para a sua construção e fornecimentos diversos], que vão ser abertos ainda este ano&quot;.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">&quot;O ESO não tem de facto rivais a nível mundial neste momento. Tem parceiros no ALMA [o maior radiotelescópio do mundo, também no deserto chileno de Atacama,
 construído em conjunto com os Estados Unidos, o Canadá, Japão e Taiwan], mas nenhuma outra organização rivaliza com a sua afirmação no desenvolvimento da astronomia&quot;, acrescenta Teresa Lago.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Independentemente da participação do Brasil, está assente que a construção do E-ELT vai para a frente, uma decisão já aprovada por um número mínimo de
 países do ESO necessário para tal, em Dezembro de 2012. Falta agora saber se o único país-membro desta organização de astronomia que ainda não deu o aval formal ao telescópio, a Espanha, também embarca no projecto - além do Brasil, que, se optar por ficar
 de fora, dará aos caminhos do E-ELT mais algumas voltas.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Só quando Brasília tomar uma decisão sobre a adesão ao ESO, já aprovada pela Presidente Dilma Rousseff mas à espera da palavra final do Congresso brasileiro,
 o orçamento do E-ELT poderá ficar definido. Quanto à sua construção propriamente dita, apenas arrancará quando 90% do dinheiro estiver garantido.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Em Junho, o Conselho do ESO discutirá os dois caminhos alternativos do telescópio, com e sem o Brasil, e como isso poderá afectar o calendário do seu desenvolvimento,
 refere Teresa Lago. &quot;Esperemos que vença o caminho com o Brasil.&quot;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Para já, a astrofísica deixa um desafio à comunidade portuguesa de astrónomos e de outras áreas científicas e tecnológicas, como a informática: &quot;Estarem
 atentos e mobilizarem-se para tirar proveito de uma oportunidade única no desenvolvimento do maior telescópio óptico à superfície da Terra.&quot;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:6.0pt;line-height:13.5pt;background:white">
<span style="font-size:10.0pt;font-family:&quot;Helvetica&quot;,&quot;sans-serif&quot;;color:#222222;mso-fareast-language:PT">Fonte: Jornal Publico<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><o:p>&nbsp;</o:p></p>
</div>
</body>
</html>